1
Aha
Hari
Sabatnak
kim
zauk–
Israelk
de
zi
mo
syal
tan
srem
yaklanak,
Yesus
ki
zep
gandum
tra
san
goletaman
gweꞌanka.
Hwena
zere
hon
de
ang
ta
gwen
wenya
zen
gandum
dansa
kilk
di-in
kini
gweꞌak,
ki
zep
tahakam
legek
da
gwibiꞌik–
dekam
de
sop
nik
ebatralhen
hap,
ki
zep
dwenblandak.
2
Farisikam
de
zini
kim
hla
nulidak,
ki
zep
jalse
neibiridak,
“Em
ba
habe
Musa
mo
titi
tabin
ola
ngip
uꞌin?
Kirekam
em
ema
hwena
Hari
Sabatnak
syal
taꞌan!”
3
Yesus
ki
zep
hwena
ding
gulzimki,
“Em
bawalkam
esa
Alap
mo
ola
an
mo
eini
dam
ulsul?
–
men
kim
Daud
Bak
zere
hon
de
ang
ta
gwen
wenya
ban
goleusak
gweꞌankaye.
4
Zen
kim
Alap
mo
golak
til
zika,
zen
dekam
Alap
hap
de
roti
loneblansa
gol
kinika.
Desa
zep
zere
hon
de
ang
ta
gwen
wenya
ban
zitwinbir
song
gweka.
Hwena
sap
neno
mae
mo
titi
tabin
olak
man
lwak:
Sap
Daud
zena
hen
zebon
de
ang
ta
gwen
wenya,
zen
bejen
Alap
hap
de
rotina
insa
twinbin.
Zen
diki
Alap
mo
golak
de
syal
ta
gwen
zi
en
dwin
gwibirin.
Sap
eiwa
kirekam,
hwena
Daud
hom
Alap
mo
nwenak
karek
gweka–
zen
kim
usak
hap
zitwinbirkiye.
Zep
hen
kirekam,
Abon
de
ang
ta
gwen
wenya
an
kim
usak
hap
kilk
di-in
kinzil,
zen
hom
ekarek
gwer.”
5
Ki
zep
Yesus
waulsuzimki,
“Ngatan
zi
mo
lang
nakore
Zi
Tanganna,
Ëe
an
Zen
tangan–
Hari
Sabat
mo
Nolaye.
Zep
anakarekam
de
klis
gul
gwizimdin
hip
dena,
‘Desa
sap
esa
Hari
Sabatnak
syal
eibir,’
ahaksa,
‘Kirekam
bahem,’
zen
ano
dena.”
6
Aha
Hari
Sabatnak
kim
hatak,
Yesus
dekam
etan
but
srem
golak
tawa
tabirki.
Hwena
zao
zini
ki.
Dam
taha
nik
sak
gweblaka.
7
Hwena
Musa
mo
titi
tabin
olsa
de
tawa
ta
gwibin
hip
de
zi
niban
Farisikam
de
gubirida
gwen
zi
niban
man
Yesus
mo
kareksa
de
hlaulblun
hap
ealp
gweꞌak.
Zep
kara
daꞌak,
“Zen
wehe
neno
mae
mo
syal
tan
srem
yaklana
an
hap
dena
ngip
guꞌunka–
zisi
de
dawem
tankamye?”
8
Hwena
Yesus
mes
zeno
mae
mo
enlalana
tame
tazimki,
ki
zep
hendep
zini
in
zen
tahana
sak
gweblaka
desa
gubluka,
“Haen,
ano
mae
mo
dang
gwenna
a
dekon
emki
zauzun.”
Zini
in
dekam
zep
ze
zau
zuka.
9
Ki
zep
Yesus
takensibiridaka,
“Musa
mo
titi
tabin
olak,
nen
basa
de
Hari
Sabatkam
gol
gwen?
Hari
Sabatkam
san
ha
nen
kareksa
zi
hip
gol
gwizimdin?
San
ha
dawemsa
nen
gol
gwizimdin?
Hari
Sabatkam
san
ha
nen
zisi
ngaya
ta
gwibin?
San
ha
nen
tamera
gwen?”
10
Yesus
ki
zep
tingan
nwekam
amjanbirki,
ki
zep
hwena
zi
taha
sakna
insa
gubluka,
“Tahana
insa
emki
inin
gilsin.”
Ki
zep
hendep
inin
gilsiki,
dekam
zep
hendep
tahana
in
etan
dawem
gweblak.
11
Hwena
Musa
mo
titi
tabin
olsa
de
tawa
ta
gwibin
zini
Farisikam
de
zi
niban
man
tangan
Yesussu
dail
gibliꞌak.
Dekam
zep
enlalasa
deblaꞌak,
“An
banakan
esa
eblal?”
12
Zao
kim
lwa
seꞌak,
Yesus
ki
zep
kwatap
teknak
hata
seka,
dekon
zep
kam
blal
Alapsa
gu
sone
gweblaꞌanka.
13
Kim
litik,
ki
zep
zere
hon
men
zen
beyakam
ang
ta
gwek,
desa
gu
sonebiridaka,
zao
zep
hwena
dua-blas
enkam
dam
tasibirki–
zen
de
zere
mo
olsa
gol
halada
gwen
hap.
14
Ahana
Simon–
men
desa
hen
Yesus
“Petrus”kum
bose
takake,
hen
oso
zem,
Andreas.
Ahana
Yakobus,
Yohanis,
Pilipus,
Bartolomeus,
15
Matius,
Tomas,
hen
Alpeus
mo
tanena
Yakobus,
hen
Simon–
men
zen
nonol
Israel
dikim
Roma
mo
irik
gin
nikon
eze-en
gwen
hap
de
easas
gwennak
ang
gwekake.
16
Ahana
Yakobus
mo
tanena
Yudas,
hen
aha
zini
Yudas–
ena
Kariot
wal.
Zen
men
zen
hendep
Yesussu
zergukuke.
17
Yesus
ki
zep
dua-blaskam
de
zini
in
han
etan
golehut
gwehe
tinjaka,
ki
zep
hendep
seseknak
golezau
zuka.
Zere
hon
de
ang
ta
gwen
wenya
aha
hlikna
zewe
beya
nik
etagal
gweꞌak,
hen
ahakore
zini
beya
tangan
nik
mes
yaing
gwezak–
sap
Yerusalem
kon,
hen
tingare
Yahudi
mo
lang
nakon,
hendep
hi
alpnak
de
e
darena
Tirus
hen
Sidon
kon.
18
Zen
Yesussu
de
sane
tan
hap
hen
zere
mae
mo
sang-sang
nakon
dikim
edawem
gwen
hap
yaing
gwezak.
Dowal
mo
tilbiridan
wenya
dekam
zep
edawem
gwek.
19
Dekam
tingare
zini
man
sap
Yesussu
de
olk
tan
hap
eakasik
gweꞌak.
Sap
zeno
tim
nikon
man
sosonna
wet
so
gweꞌak,
zep
zi
sang-sangna
dekam
kitak
edawem
gwe-gweꞌak.
20
Yesus
ki
zep
zi
beyana
in
zen
zere
hon
ang
ta
gwek
karatda
tabiꞌinka,
ki
zep
ze
gubiridaka,
“Tahalha
wenya,
heꞌho
gwrbinni
ebon
mae
onak
lwaꞌan,
sap
em
makare
zini,
zen
zen
Alap
mo
irik
ginni
bi
neibiꞌin.
21
Angkam
em
in
zene
usak
naban
lowe
heꞌan,
heꞌho
gwibinni
ebon
mae
onak
lwaꞌan,
sap
em
esa
lamkam
eitri
gwer.
Angkam
em
in
zene
go
naban
lowe
heꞌan,
heꞌho
gwibinni
ebon
mae
onak
lwaꞌan,
sap
em
esa
lamkam
enga-ngol
gwer.
22
Hen
emsa
kim
ngatan
zi
mo
lang
nakore
Zi
Tanganna
abe
hap
de
jal
hap
dail
gibirida
gweꞌak,
hen
baes
neibirida
gweꞌak,
hen
lamang
da
gwibiꞌik,
ahaksa
bosena
gwa-tek
gwa-tek
da
gwibiꞌik,
dekam
heꞌho
gwibinni
ebon
mae
onak
mamkam
lwaꞌan.
23
Kirekam
de
emsa
gweibirida
gwenna,
em
dekam
isrip-sri
naban
etasya
gwek,
sap
ebe
mae
hap
de
dawemna
ngatan
zi
mo
langnak
yawal
tangan
nik
lwazimꞌin.
Sap
zini
men
zen
angkam
emsa
kirekam
neibirida
gweꞌan,
auyan-aza
zem
hen
kirekam
orep
Alap
mo
olsa
de
ayang
gul
gwen
hap
de
zini
neibirida
gwek.
24
“Hwena
kwasang
tol,
em
in
zene
angkam
te-ala
naban
lowehe
gweꞌan,
em
engalap
gwen,
sap
eno
heꞌho
gwibinni
mes
lwak.
25
Kwasang
tol,
em
in
zene
angkam
itri
naban
lowehe
gweꞌan,
em
engalap
gwen,
sap
em
in
zen
esa
lamkam
eusak
gwer.
Kwasang
tol,
em
in
zene
angkam
nga-ngola
ban
lowehe
gweꞌan,
em
engalap
gwen,
sap
em
in
zen
esa
lamkam
gona
ta
tine
gwer.
26
Kwasang
tol,
em
in
zene
angkam
bose
dawem
naban
lowehe
gweꞌan,
em
engalap
gwen.
Zini
men
zen
angkam
eno
bosena
nurensiꞌin,
auyan-aza
zem
kirekam
hen
orep
yasik
tabin
hip
de
zi
mo
bosem-sena
nurensik
gwizimk,
men
zen
dekam
anakan
eboton
gwe-gwek,
‘Ëe
an
Alap
mo
olsa
de
ebe
mae
hap
ayang
gul
gwizimdin
hip
de
zi.’”
27
“Hwena
angkam
em
an
zene
asa
sane
laꞌan,
an
desae
ep
golzimꞌin:
Ere
mae
hap
de
jal
zini
em
kwasang
gwibirida
gwen.
Zen
de
emsa
tail
gik
gweblanna,
zebe
mae
hap
hwena
dawemsa
em
goltrei
gwizimdin.
28
Zen
de
emsa
lamang
tanna,
ahaksa
karek
tanna,
em
hwena
Biansa
em
zebe
mae
hap
gu
sone
gweblan–
Zen
deka
dawemsa
golzimki.
29
Zi
de
emsa
itranak
tahakam
lek
tyanna,
eihya
itrasa
em
zitreblan–
zao
de
hen
emsa
lek
tyan
hap.
Zi
de
eno
tahan
bajusa
al
sonna,
etan
de
eno
olk
de
bajusa
al
soblan
hap
bahem
jalse
gweblan.
Em
zebe
hap
alblan.
30
Ebon
de
ahanik
ba
maesa
abe
gwibinni,
em
hendep
golblan.
Ahanik
de
eno
ba
maesa
al
gunnu,
etan
bahem
ebe
hap
de
golblan
hap
abe
tan.
31
“Men
kirekam
ena
dwam
gweꞌara,
zi
de
kirekam
emsa
gwe
gweblan
hap,
em
hen
ahasa
kirekam
em
gweibirida
gwen.
32
“Em
de
enaka
de
kwasang
gwe-gweblan
zi
ensa
etan
kwasang
gwibirida
gwenkam,
ki
hwena
anakan
bahem
ekil
gil
gwen,
‘Alap
sa
dekam
asa
sam
gwesibiridala.’
Sap
kareksa
de
gol
gwen
zini
hen
ki
kire
enkam
kwasang
neibirida
gwenan–
zini
men
zen
zenaka
kwasang
neibirida
gwenanye.
33
Hen
em
de
dawemsa
goltrei
gwizimdinni
men
zen
en
ebe
hap
hen
dawemna
noltre
gweblanan,
hwena
aha
zi
hip
hom,
dekam
toton
bahem
ekil
gil
gwen,
‘Ano
bosena
dekam
sa
Alap
mo
nwenak
dawem
gwer.’
Sap
kareksa
de
gol
gwen
zini
hen
ki
kire
enkam
egwe
gwenan.
34
Hen
em
de
te-alasa
bohe
gul
gwizimdinni
men
zen
en
ebe
hap
etan
lop
da
gweblanan,
hwena
aha
zi
hip
hom,
dekam
toton
bahem
ekil
gil
gwen,
‘Ano
bosena
dekam
sa
Alap
mo
nwenak
dawem
gwer.’
Sap
kareksa
de
gol
gwen
zini
hen
ki
bohe
nulzimnira
gwenan–
karek
gol
gwen
bose
zikhipye,
men
zen
hen
kire
enkam
etan
lop
dazimnira
gwenanye.
35
Hwena
em
jal
zi
omka
em
kwasang
gwibirida
gwen,
hen
dawemsa
em
goltrei
gwizimdin.
Em
totoresa
bohe
gul
gwizimdin,
hwena
bahem
lun
kon
etan
anakan
eenlala
gwe-gwen,
‘Etan
sa
ap
golblala.’
Dekam
sa
eno
bosena
ngatan
zi
mo
langnak
dawem
gwer,
hen
Teipsin
Zini
Alap
sa
emsa
gublula,
‘An
ano
bi
gweblan
walas
ahana.’
Sap
Alap
mo
kwasangna
zen
zi
dawem
en
hap
hom.
Hwena
Zen
man
hen
kwasang
gwibirida
gwenda–
kareksa
de
gol
gwen
zini,
hen
zini
men
zen
dawemna
zebe
hap
nolbla
srem
gwe-gwenanye.
36
In
zep,
men
kirekam
Bian
om
zi
karek-karekna
enlwan
gwibirida
gwenda,
em
hen
kirekam
em
zi
bose
omka
enna
lwabirida
gwen.”
37
“Bahem
zi
bose
omka
enlala
gwibirida
gwen,
‘Zini
in
karekna.’
Ki
hwena
Alap
hen
sa
kirekam
emsa
enlala
gweblala,
‘Zena
hen
karekna.’
Bahem
gubirida
gwen,
‘Zini
in
karek
tan
hap
man
dakastiꞌira,’
ki
hwena
Alap
sa
kirekam
hen
emsa
gublula.
Karekna
mensa
aha
zi
ebe
hap
nol
gwizimnin,
desa
em
eititi
gwibir-zimdin.
Ki
sa
Alap
hen
eno
karek-karekna
ep
tap
gulsublula.
38
Em
aha
zi
hip
dawemsa
gol
gwizimdin,
dekam
sa
Alap
ebe
hap
hen
dawemna
gol
gweblala.
Dekam
taha
dohon
naban
sa
ebe
hap
lop
ta
gweblala.
Lau-lau
kire-kirena,
Zen
sa
etan
ebe
hap
inik
gul
sone
gweblala,
sa
ebe
hap
taik-tik
gilsik
sone
gweblala.
Ho
nabare
kire-kirena
zen
sa
hendep
esuwehe
kini
gwer.
Aha
kire-kirena
zen
esa
taha-taha
gweblala,
hendep
esa
dangnak
yaing
tahal
gwera.
Em
de
yunak
aha
zi
hip
biti
tablanna,
ki
Alap
sa
etan
yunak
ebe
hap
beya
enkam
biti
tablala.”
39
Zewe
zep
Yesus
ola
gulk
sun
de
blaonzimdinni
dan-dan
mas
sozimki:
“Zi
nwe
haina
bejen
nwe
hai
bose
zemka
irik
tahan.
Ki
hwena
apdenak
sa
ho
dwrak
san
laman
anera.
40
“Zi
mo
nwenak
mam-mamna
nara?
San
ha
guru?
San
ha
sekola
walas?
Zen
diki
guruke.
Hwena
walasna
in,
sekola
zemka
kim
sul
sonenna,
zen
diki
dekam
sa
guru
zeban
apde
era.
41
“Hen
em
ba
habe
wal
bose
uk
mo
ngip
gun
betek
tolsa
hla
kul
gwizimnin?
Hwena
ere
mo
ngip
gun
yawala
em
desa
de
oto
gulsun
hup
ema
baes
ta
gwenan.
42
Kirekam
de
lwankam,
em
kitak
men
kiye:
Zi
de
wal
bose
zemka
gublunna,
‘Anik
eno
nwenak
de
te
klana
insa
gulsuk,’
hwena
zere
mo
nwenak
balok
tek
yawala
hen
ki
lwaꞌan.
Zen
maka
desa
nonol
mulsuꞌura–
dekam
de
wal
bose
zik
moka
hlaun
hupye.
Em
in
Alapsa
ek
enkame
ang
e
gweblanan.
Diki
nonol
emaka
aha-en-aha-enkam
ere
mae
mo
karek
yala
insa
ngan
ulsu’un.
Ki
esa
dawemkam
nwekam
ekara
gwer–
dekam
de
betekkam
de
ngip
gun
wal
bose
wal
omka
halen
ora
san
golewet
so
gwen
hapye.”
43
“Men
kiye
hen
tenya:
Zen
zere
mo
dan
enkam
ete
gwenan.
Tenya
men
zen
twin
gwibin
srem
tetan
dankam
ete
gwenan,
zen
bejen
twin
gwibin
tetan
dankam
ten.
Hen
tenya
men
zen
twin
gwibin
tetan
dankam
ete
gwenan,
zen
bejen
twinbin
srem
tetan
dankam
ten.
44
Tingare
tenya
zen
ten
nakon
tame
nul
gwenan.
Kwiwe
dansa
bejen
lemo
timnik
taran.
Hen
dokot
te
ngi-ngina
bejen
rambutan
dankam
ten.
45
Hen
kirekam,
zi
enlala
dawemna,
zen
enhonak
dawemsa
ing
nul
gwenan.
Zen
desa
zep
aha
zi
hip
noltrei
gwizimnin.
Zi
enlala
karekna,
zen
enhonak
kareksa
ing
nul
gwenan.
Zen
hen
desa
zep
noltrei
gwizimnin.
Zep
men
zen
zi
mo
enhonak
beya
gwe-gwenan,
zen
zep
nopna
sewe
gwenan–
ek
tihi
san
de
wet
son
hapye.”
46
“Em
ba
habe
waba
hap
Asa
laken
gweblanan?
–
‘Bian,
Bian’,
hwena
em
home
ano
ol
san
ang
ta
gwenan.
47
Hwena
men
zen
eiwakam
Abon
yaing
gwe-gwenanzal,
hen
ano
ola
esal
gwenan
hen
desan
ang
ta
gwenan,
zen
men
kiye–
48
zi
de
golsa
moko
dawem
naban
taunnu.
Zen
nonola
kamasa
de
olk
en
san
hul-hul
gun,
kire
drak-drak
tenya
eiyas
tan.
Ho
namwa
gwenkam,
gola
in
san
de
ho
namwa
til
zinna,
gola
in
bejen
ewak
gwen,
sap
zen
dawemkam
de
moko
tanna.
49
“Hwena
men
zen
ano
ola
sap
esane
gwe-gwenan,
hwena
desan
hom
ang
ta
gwenan,
zen
men
kiye–
zi
de
golsa
moko
sremkam
taunnu.
Ho
namwa
de
desan
til
zinna,
zen
sa
nabakam
mirsik
kinila,
hendep
karekkam
sa
drewera.”